Türkiye Uygur Türklerini iade edecek mi? Algı operasyonları sonrası Uygur Türkleri konusunda anlaşmanın maddeleri ortaya çıktı

IRK VE DİN GİBİ SEBEPLERDEN İADE EDİLMEZ
Madde 3/b'ye göre, Çin'in iade talep ettiği kişiyi, ırkı ve dini gibi sebeplerden önyargılı bir şekilde cezalandırması söz konusu ise o kişi iade edilmez.

4. MADDEYE GÖRE DE TÜRKİYE RET HAKKINA SAHİP
4. Maddeye göre de iade talebini takdiren değerlendirmesi gerekir Türkiye'nin.
4/c'ye göre, kişinin durumuma göre, insani sebeplerle iade talebini reddedebilir.
Anlaşma metni birçok ret maddesini içeriyor. Örneğin sınır dışı isteği gönderilen ülkedeki kişinin bir "siyasi suç" işlediği düşünülüyorsa, kişi isteğin yapıldığı ülkenin de vatandaşı ise ya da iltica hakkından faydalanıyorsa Pekin'in sınır dışı talebi reddediliyor.

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) onaylanmayan anlaşmaya göre, Çin'in Türkiye'de yaşayan Uygurlar'ın iadesini talep etmesi durumunda Türkiye'nin Çin'in bu talebini reddetme hakkı mevcut. Anlaşmaya göre iade talebinin siyasi bir suçla bağlantısı kuruluyorsa, iadesi istenen kişi halihazırda yaşadığı ülkenin vatandaşıysa ya da iltica haklarından faydalanıyorsa iade talep edilen ülke bu talebi reddetme hakkına sahip.

TÜRKİYE ZATEN İŞLEM YAPMA KONUSUNDA YÜKÜMLÜ
Türkiye şu an çok taraflı veya karşılıklı iki taraflı iade anlaşmalarına taraf olmayan devletler açısından kendisine gelen iade taleplerini 6706 sayılı Cezaî Konularda Uluslararası Adli İşbirliği Kanunu hükümleri uyarınca zaten yerine getiriyor. Buna göre Çin bugün itibariyle bir suçlunun iadesini talep ettiğinde zaten 6706 sayılı Kanun uyarınca işlem yapmak durumundayız.

YENİ ANLAŞMA İLE TÜRKİYE'NİN İADE TALEBİNİ REDDİ HÜKME BAĞLANMIŞ OLDU
Bu Kanun'un 4/b maddesi uyarınca "Talebe konu kişinin ırkı, etnik kökeni, dini, vatandaşlığı, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasî görüşleri nedeniyle bir soruşturma veya kovuşturmaya maruz bırakılacağına veya cezalandırılacağına ya da işkence veya kötü muameleye maruz kalacağına dair inandırıcı nedenlerin bulunması" halinde iade talebinin reddedilebileceği hükme bağlanmış.

Çin ile imzalanan anlaşmanın 3/b maddesi ise "kişinin ırkı, cinsiyeti, dini, uyruğu veya siyasi görüşü sebebiyle yargılanması veya cezalandırılması için iadesinin istenilmesi" durumunu zorunlu bir ret sebebi olarak düzenlemiş. Yani anlaşmaya göre bu durumda iade talebi reddedilebilir değil; reddedilir şeklinde daha güçlü ve güvenceli bir yazım şekli benimsenmiş.

TÜRKİYE HİÇBİR UYGUR TÜRKÜ'NÜ İADE ETMEDİ
Şu ana kadar Türkiye hiçbir Uygur Türk'ünü iade etmedi. Uygur Türklerinin Doğu Türkistan haricinde en çok bulundukları ülke Türkiye. Türkiye'de de vatandaşlık alma hususunda binlerce Uygur Türk'ü vatandaşlık alarak Türkiye'deki hayatlarına devam ediyorlar.