Türk bilim kadınının, İzmir'den ABD'ye başarı yolculuğu

İzmir'in Alsancak semtindeki Salih İşgören İlkokulu'nda okuyan Naşide Gözde Durmuş, 3'üncü sınıftan 5'inci sınıfın sonuna kadar, haftanın hemen her günü, 'idrar yolu iltihabı' olarak teşhis edilen rahatsızlığı nedeniyle hastaneye iğne vurulmaya ve alerji testleri yaptırmaya gitti. 'Neden basit testle hastalığımın ne olduğu tespit edilemiyor?' diye daha o yıllarda sorgulamaya başlayan Durmuş'u, kendi yaşadıkları, bilim kulvarına yönlendirdi. Durmuş, doktoruna söylediği "Sen bana sürekli iğne yapıyorsun, senin de çocuğun olacak ve ben senin çocuğunu tedavi edecek test geliştireceğim" sözleriyle bu yoldaki azim ve özgüvenine daha o yaşta ortaya koydu.

Fen bilgisi öğretmeni annesi ve mühendis babasının yönlendirmesiyle fen ve matematiğe, tıp öğrencisi kuzeninin etkisiyle de biyoloji ve tıbba ilgisi artan Naşide Gözde Durmuş'un, Buca Anadolu Lisesi ve ardından 2003 yılında kazandığı ODTÜ Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü, başarı yolundaki kilometre taşları oldu. Durmuş, ABD'de okuma hayalinin peşinde, ODTÜ'de öğrenciyken, 2006'da 3'üncü sınıfın yaz tatilinde gittiği Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde, Harvard ve Massachusetts Institute of Technology (MIT) ortak bölümünde doku mühendisliği alanında araştırma yapmak üzere katıldığı 4 aylık staj, 2007'de başladığı ve 'Fulbright' bursunu kazanmasıyla 2 yıl süren Boston Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği master programıyla alanında önemli deneyim kazandı. Naşide Gözde Durmuş, Brown Üniversitesi'nde 2013'e kadar süren, nanoteknoloji ve mühendislik malzeme biliminin tıp ve biyolojideki uygulamalarını kapsayan doktora dönemi geçirdi. Durmuş, 2014'te doktora sonrası araştırmacı olarak çalışmalarını Stanford Üniversitesi'ne taşıdı. Durmuş, çalışmalarını Gen Teknolojileri Merkezi'nde, ortaokul ve lise yıllarında ilgiyle okuduğu Bilim Teknik Dergisi'ndeki 'İnsan Genom Projesi'nin yürütücülerinden biri olan Prof. Ronald W. Davis ile beraber sürdürmeye başladı. Durmuş, bu yıl aynı üniversitede yardımcı doçent oldu. Üniversitede kendi laboratuvarını kuran Durmuş, öğrencileriyle araştırmalarına devam ediyor.

ERKEN KANSER TEŞHİSİ VE ANTİBİYOTİK DİRENCİ

Kız çocuklarının bilim insanı olmalarına destek veren sosyal kampanyalara da katılan Naşide Gözde Durmuş, kanser ve antibiyotik direnci gibi sorunların erken teşhisi üzerinde çalışıyor. Durmuş, Salih İşgören İlkokulu'nda öğrenciyken 'idrar iltihabı' olarak bildiği, aslında antibiyotik direncinden kaynaklı olduğunu sonradan öğrendiği durumla hesaplaşmasını, o dönem doktoruna söylediği gibi, 'Başka çocuklar hep gülsün' diye haftanın 5 6 günü laboratuvarda sürdürüyor. Durmuş, hastalıkların antibiyotikler yerine yeni nanomikro parçacıklarla tedavi edilebileceği yöntemler geliştirmek üzere ucuz cihaz çözümleri üzerinde çalışıyor. Durmuş'un geliştirdiği mikroçip teknolojisi, hücrelerin manyetik özelliklerinden faydalanarak hastalıklı olanları belirlemeyi dolayısıyla kanser teşhisini kolay, ağrısız, cep telefonu uygulamaları ile uyumlu ve ucuz hale getiren cihaz önemli buluşlarından oldu. Durmuş'un geliştirdiği, şeker ölçüm aletine benzetilen ve 1 dolar maliyetli cihaz sayesinde, tek damla kan örneği ile 20 dakikada insan vücudunda kanserli hücre olup olmadığını evde test etmenin çok yakında olanaklı hale geleceği belirtildi. Kanserli hücrelere karşı hangi ilaçların daha etkili olabileceği yine bu cihaz ile daha hızlı tespit edilebilecek.

ÇIĞIR AÇAN LİDERLERDEN BİRİ

MIT Technology Rewiew Dergisi'nin 1999'dan bu yana yayımladığı ve daha önce Facebook kurucusu Mark Zuckerberg ve Google kurucuları Sergey Brin ve Larry Page'a yer verdiği; '35 Yaş Altı Yenilikçiler Listesi'nde tıp ve biyoloji alanlarında çığır açan 35 liderden biri olarak Naşide Gözde Durmuş da yer aldı. 3 Türk bilim insanına yer verilen bu seçim, onun yıllardır verdiği emeğin ve gösterdiği çabanın sonucu oldu.