Fahiş fiyat ve stokçuluğa karşı 'kâr sınırı' önerisi: Aracılar ortadan kaldırılsın

Son zamanların en çok konuşulan konuların başında gelen fahiş fiyat ve stokçuluk, dar gelirli vatandaşları isyan noktasına getirdi. Enerjide ve kurda rakamlar tırmanmazken zincir marketlerdeki ürünler sürekli zamnlanıyor. Etiketler, haftada birkaç kez değişir oldu. Ticaret Bakanlığı, temel gıda ve temizlik ürünlerinde fahiş fiyat uygulayan, stokçuluk yapan zincir marketleri ve işletmeleri belirledi. Bakanlık, 21 işletmeye toplam 9 milyon 403 bin TL ceza verilmesine karar verdi.

ERDOĞAN: DEMEK Kİ PARA CEZASI BUNLARI ISLAH ETMİYOR

Katar dönüşü uçakta gazetecilerin sorularını yanıtlayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, konuyla ilgili yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullanmıştı; ''Biz hukuk devletiyiz. Soruşturmalar neticesinde gerekli adımları attık, atarız. Hazine Maliye ve Ticaret Bakanlıklarımız hassasiyetle takip ediyor. Bu noktada kontroller çok daha farklı uygulamalarla devam edecek. Çünkü para cezası demek ki bunları ıslah etmiyor. Para cezasının dışında atılacak adımları da ilk Kabine Toplantımızda inşallah masaya yatırırız ve oradan da bunların üzerine ayrıca gideriz. Değişik öneriler var. Bütün mesele yaptırımın çok daha ağır olması. Bu bunlara ürkütücü gelebilir. Bunu halletmek lazım.''

'KAR SINIRLAMASI OLMALI'

Öte yandan fahiş fiyat ve stokçuluğa karşı 'kar sınırı' önerisi geldi. Cezaların yetersiz olduğunu vurgulayan Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı Turhan Çakar, "Çözüm için bir yasal düzenleme yapılmak zorunda. Özellikle piyasaya hakim olan birtakım tekeller var. Başta zincir marketler olmak üzere, gıda ve tarımsal ürünleri satan firmaların satış fiyatları konusunda bir sınırlama getirilmeli ve buna ilişkin yasal düzenleme yapılmalı. Zincir marketler ve firmalar çiftçiden bu ürünleri alıyorlar, üzerine yüzde 300 400 karlarını koyarak satıyorlar. Ya da birtakım aracılardan, toptancıdan alıp satıyorlar. 3 4 kat kar etmemesi için bu konuda bir sınırlama olmalı. Nasıl olmalı; bu ürünleri satan firmaların 1 kilo için maliyeti nedir, bunun kendisine maliyetini devlet onlarla görüşerek analiz edip, yasal düzenlemede maliyet fiyatı üzerine en fazla yüzde 10 kar sınırı getirilmeli, kar sınırlamasına uyulup uyulmadığına ilişkin de yoğun periyodik denetimler yapılmalı. Aksi takdirde tek başına cezaların ağırlaştırılması, kar oranını sınırlandırmaya ilişkin yasal düzenleme olmadan yeterli olmayacak" ifadelerini kullandı.

'ARACILAR ORTADAN KALDIRILMALI'

Kalıcı çözüm için ise piyasanın tekelleşmesinin önlenmesi gerektiğinin altını çizen Turhan Çakar, "Aracı sistemin ortadan kaldırılması gerekir. Doğrudan doğruya küçük çiftçilerden aracı olmadan tüketiciye gelebileceği bir düzen kurulmalı. Bunun için de devletin devreye girmesi gerekir. Büyük firmalar var, bunlar piyasayı yönlendiriyor, tekel piyasanın ortadan kaldırılması gerekiyor. Aracı sistemi ortadan kaldıracak, dağıtımı düzenleyecek bir organizasyon gerekli. Tarımsal KİT'lerin yeniden kamusallaştırılması gerekiyor, yeni tarımsal, gıda KİT'leri kurulması gerekiyor. Bu kitler aracılığı ile bu ürünlerin dağıtımını doğrudan tüketiciye bu kitler yapsın. Eskiden bu yapılıyordu, şimdi çok daha iyi yapılabilir. Devlet müdahalesi ile, KİT'lerin kurulması ile dağıtımını bizzat devlet yaparsa; aracı, toptancı, tekeller ortadan kalkarsa, gıda, sebze fiyatları 5'te 1'e iner, 25 liralık ürün 5 liraya iner" diye konuştu.

'KAMU MÜDAHALE ETMEDİĞİ SÜRECE ÇÖZÜM OLMAZ'

Fahiş fiyat uygulayan işletmelerin kapatılmasının çözüm olmadığına dikkat çeken Turhan Çakar, "Ceza çözüm değil, kapatılması çözüm değil. Kamu müdahale etmediği sürece çözüm olmaz. KİT'ler tüketiciye çok ucuz fiyata gıda satıyordu, geniş dağıtım ağları vardı. Cezaları ağırlaştırmak çözüm değil, sistemin tamamen ortadan kaldırılması lazım. Kabine toplantısında bunun konuşulması gerekiyor. KİT'lerin kamusallaştırılması, yeni KİT'lerin kurulması, gıda ürünlerinin tüketiciye bizzat dağıtılması şeklinde çözüm önerileri konuşulmalı. Üretim, tüketim, dağıtım fiyat politikalarını devletin belirlemesi lazım" dedi.