Diyanet'in ‘Fiyatları tayin eden Allah’tır’ fetvası ilahiyatçılarda polemiğe yol açtı

Cumuriyet'ten Sefa Uyar'ın haberine göre, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın (DİB), “Fiyatları tayin eden Allah’tır” hadisine işaret ederek verdiği fetva tepki çekti. Cumhuriyet; DİB Din İşleri Yüksek Kurulu’nun yüksek fiyat artışlarının yaşandığı süreçte, “Ticarette kâr haddi var mı” sorusu üzerine verdiği fetvada “Fiyatları tayin eden, darlık ve bolluk veren Allah’tır” hadisine işaret edildiğini gündeme getirdi. 

PEKİ GÜNAHLAR? 

İlahiyatçı Prof. Dr. Şahin Filiz, “Hazreti Muhammed, ‘Fiyatları Allah tayin eder’ sözünü Din İşleri Yüksek Kurulu’nun anladığı anlamda değil, mecazen belirtmiştir. Eğer zahiri anlamıyla söylemiş olsaydı, ‘Müdahale edersem haksızlık yapabilirim’ demezdi. Öyleyse Diyanet öncelikle verdiği fetvaya dayanak olarak aldığı hadisleri doğru anlamaya özen göstermeli” dedi. İslam’da “Her şey Allah’tandır” ilkesi olduğunu ancak bu ilkenin “günahların Allah’a yüklenmesi” olarak kullanılamayacağını vurgulayan Filiz, “Her insan ve her toplum, kendi kaderini kendisi tayin eder, Allah da onların bu seçimleri doğrultusunda sonuçlar yaratır. Fiyat artışından Allah’ı sorumlu tutmak, ona ve Kuran’a taban taban zıt bir fetvadır” ifadelerini kullandı. Filiz, “İmanı konu alanlar dışındaki hadislerden hiçbiri çağımıza uyarlanarak genelleştirilemez” diye konuştu.

İlahiyatçı Cemil Kılıç ise şunları kaydetti: “Bize hadis diye aktarılan sözlerin büyük bir bölümünün tartışmalı olduğunu biliyoruz. Hazreti Muhammed söylemediği halde ‘söyledi’ diye bir sözün, yani hadisin aktarılması, büyük bir vebaldir. Diyanet’in açıklamasında yer alan hadis, sahih diye nitelenen hadisler kategorisinde midir? Böyle olsa dahi bir kısım muhaddislerin sahih dediğine, başka muhaddisler sahih değil diyebiliyor. Öte yandan yaşanan bir takım olumsuzları Allah’a fatura etmek, İslamın temel referansı olan Kuran’a aykırıdır. Bu, açıkça dinin istismarıdır. Yöneticileri, yani gerçek sorumluları aklamak için Allah’ın arkasına saklanmak büyük günahtır, tövbeyi gerektirir. Diyanet’i ve bu fetvayı veren arkadaşları tövbeye davet ediyorum.”

"KAPİTALİZME YOL AÇMIŞ OLURLAR"

İlahiyatçı Prof. Dr. İbrahim Maraş ise söz konusu fetvaya ilişkin, “kendi şartlarında ve hangi anlamda kullanıldığını bilmeden bir hadisi zikrederseniz, herkesin kafasını karıştırırsınız ve haber olursunuz” tepkisini gösterdi. “Koyun satın alma ile ilgili hadisin zikredilmesi tam bir fecaat. Diyanet, eğer ‘ticarette kar haddi yoktur’ deyip, ‘fiyatları belirleyen Allah’tır’ hadisini buna dayanak gösterirse; kapitalizme yol açmış olur” diyen Maraş, şunları kaydetti: “Diyanet’in bir başka büyük sorunu, daha tam bir devlet yapılanmasının bile oluşmadığı dönemdeki uygulamaları mutlak kabul ederek bugünkü problemleri çözebileceğini zannetmesidir. Bunu yaparak hem kendine hem dini anlayışa zarar vermektedir.”