Çalışanlara tuvalet yasağı getirilebilir mi?

Tuvalet yasağı, İşçilerin iş şartlarında esaslı değişiklik niteliğindedir. İşveren işlemini kabul etmeyen çalışan, değiştirilen şartı içeren edimi yerine getirme yükümlülüğü bulunmadığı gibi, bu durumda iş görme ediminden kaçınma hakkını kullanabilir. Ve hatta, İşçinin iş görme ediminden kaçınma hakkı yanında 4857 sayılı İş Kanununun 24/IIf maddesi uyarınca iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilirve kıdem tazminatını da alabilir.

İş şartlarında esaslı değişikliği kabul etmeyen işçi iş sözleşmesinin haklı nedenle fesih hakkına sahiptir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 22. maddesi uyarınca, işveren çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. İşçi bu durumda 17 ila 21 inci madde hükümlerine göre dava açabilir”.

Başka bir anlatımla, işverenin iş akdinde esaslı bir değişiklik yapmak istediği durumlarda işçinin feshe zorlanması yerine sözleşmeyi fesih riski işverene yüklenmektedir (Sarper Süzek. İş Hukuku. Yenilenmiş. 10. Bası. İstanbul s: 663). Ancak iş şartlarında esaslı değişikliği kabul etmeyen işçi, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24/II. e.f maddesi uyarınca iş sözleşmesinin haklı nedenle fesih hakkına sahiptir. Yani, bu düzenleme işçinin haklı fesih hakkını ortadan kaldırmamaktadır.

İş şartlarında esaslı değişiklik ile ilgili hükümler sadece iş güvencesi hükümlerinden yararlanan işçiler hakkında değil, güvencede yararlanamayan işçiler hakkında da uygulanır. Ancak iş güvencesi kapsamında kalmayan işçilerin feshin geçersizliği ve işe iade hükümlerinden yararlanma olanağı yoktur. Ayrıca iş güvencesi kapsamında kalmayan ve değişikliği kabul etmeyen işçinin iş sözleşmesini işveren yazılı fesih bildiriminde bulunmadan ve neden de bildirmeden feshedebilir(Sarper Süzek. İş Hukuku. Yenilenmiş. 10. Bası. İstanbul s: 664).

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 23/02/2015 tarihli, 2013/9808 esas ve 2015/7745 Karar sayılı kararında bu konu tartışılmış olup, kararda özetle;

'....işverenin....işyerinde çalışma esnasında çalışanların tuvalete gitmesine izin vermediğini, çalışma sırasında tuvalete gidilemeyeceği yönünde emir vermesi ve tuvaletleri çalışma saatinde kapatıp kilitlemesi üzerine bazı işçilerin kendisine bu konuda itiraz ettiklerini, bu hususu suistimal eden olduğu takdirde o kişiye yönelik tedbirlerin alınmasını talep etmeleri üzerine yasağın bir süre yumuşatıldığını, bir süre sonra yine aynı uygulamanın başlatıldığını, işçilerin itiraz etmeleri üzerine işveren tarafından "isteyen böyle çalışır, istemeyen gider, madem istemiyorsunuz çantalarınızı alın gidin" diyerek müvekkili ve bir kısım çalışanları işten çıkardığında dair....somut olayda,

.... davalı işyerinde çalışan işçilerin sürekli ve uzun sürelerle tuvalete giderek üretimde aksamaya sebebiyet verdikleri gerekçesiyle, mesai saatleri içerisinde dikimhane bölümünde bulunan bayan işçilerin kullandığı tuvaletlerin kullanılmaması yönünde bir yasak başlattığı, işçilerin bu duruma itiraz ettikleri, olay günü davacının kız kardeşinin tuvaleti kullanmak istemesi üzerine anahtarları saklayan işçi ile tartıştıkları ve anahtarı zorla aldığı, sonradan durumu öğrenen işyeri sahibinin davacının kız kardeşini konuşmak için çağırdığı ve bu hususta tartıştıkları anlaşılmaktadır.

İşçilerin iş şartlarında esaslı değişiklik niteliğinde olan tuvalet yasağı yönündeki işveren işlemini kabul etmedikleri, işçinin iş şartlarında değişiklik halinde, değiştirilen şartı içeren edimi yerine getirme yükümlülüğü bulunmadığı, bu durumda iş görme ediminden kaçınma hakkını kullanabileceği, fesih riskinin işverene yüklendiği, işçinin iş görme ediminden kaçınma hakkı yanında 4857 sayılı İş Kanununun 24/IIf maddesi uyarınca iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebileceği, davacının....iş sözleşmesini bu nedenle feshettiği anlaşılmakla, ....davacının kıdem tazminatı talebinin kabulüne karar verilmesi gerektğine dair Yüksek mahkemece karar verilmiştir.

Kısacası, Tuvalet yasağı İşçilerin iş şartlarında esaslı değişiklik niteliğindedir. İşveren işlemini kabul etmeyen çalışan, değiştirilen şartı içeren edimi yerine getirme yükümlülüğü bulunmadığı gibi, bu durumda iş görme ediminden kaçınma hakkını kullanabilir. Ve hatta, İşçinin iş görme ediminden kaçınma hakkı yanında 4857 sayılı İş Kanununun 24/IIf maddesi uyarınca iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilirve kıdem tazminatını da alabilir.

Kaynak : SGK Rehberi