2025’te Çin ekonomisine ilişkin temel veriler

Pekin’de Çin’in yasama organları, Çin Ulusal Halk Meclisi ve Ulusal Halk Siyasi Danışma Konferansı yıllık toplantıları devam ediyor.

Satın alma gücü bakımından dünyanın en büyük ekonomisi olan Çin Halk Cumhuriyeti’nin 2025 yılı hükümet programı ve Çin’in önümüzdeki yılın kalkınma hedefleri planlanıyor. Doğal olarak dünyanın gözü bu “iki toplantı”da.

Çin Başbakanı ve Çin yönetim hiyerarşisinde iki numaralı isim olan Li Qiang, 4 Mart günü Ulusal Halk Meclisi toplantısının birinci oturumunda hükümet programını sundu. Başbakan Li, 5 Mart günü de 2025 yılı Ekonomik ve Toplumsal Kalkınma planını açıkladı. Aynı gün Maliye Bakanı Lan Foan ise Devlet Konseyi adına Bütçeyi milletvekillerinin incelemesine sundu.

“İki toplantı” 10 Mart gününe kadar devam edecek. Ulusal Halk Meclisi ve Ulusal Halk Siyasi Danışma Konferansı milletvekillerinin zenginleştirmesiyle bütçe, ekonomik-toplumsal kalkınma planı ve hükümet programı kabul edilecek. Yasama organı, Çin’in hükümeti olan Devlet Konseyi’ndeki değişiklikleri ve üst düzey atamaları onayacak.

2024’TE EKONOMİNİN ANA HATLARI

Başbakan Li Qiang’a göre 2024'ün kilit başarıları listesi şu şekilde:

- Çin'in GSYİH'si bir önceki yıla göre %5 artarak 134,9 trilyon Yuan’a (18,5 trilyon dolar) yükseldi.

- Toplam 12,56 milyon kentsel istihdam yaratıldı.

- Kentsel işsizlik oranı %5,1 düzeyinde tutuldu.

- TÜFE %0,2 oranında arttı.

- Döviz rezervleri 3,2 trilyon ABD dolarını aştı.

- Kişi başına düşen harcanabilir gelir reel olarak %5,1 oranında arttı.

- Tahıl üretimi 700 milyon metrik ton ile yeni bir zirveye ulaştı.

- İmalat sanayi yatırım %9,2 arttı.

- Yüksek teknolojili imalatın katma değer %8,9 ve ekipman imalatının katma değeri %7,7 oranında arttı.

- Dijital ekonominin GSYİH’deki payı %10’a çıktı.

- Yeni enerjili araçların üretimi 13 milyon sınırını aştı.

- İllerde ortalama ince partikül madde (PM2.5) yoğunluğu %2,7 oranında düştü.

- İyi kalite derecesine sahip yüzey suyu oranı %90,4'e ulaştı.

- GSYH birimi başına enerji tüketimi %3'ten fazla azaltıldı.

- Kurulu yenilenebilir enerji kapasitesi 370 milyon kilovat arttı.

- Yenilenebilir enerji payı şu anda toplam elektrik üretiminin yaklaşık %40'ını oluşturuyor.

- Kentsel nüfusun toplam payı %67'ye çıktı.

Başbakan Li Qiang, bu başarıları aktardıktan sonra, içinde bulunduğumuz yılda Merkezi Hükümet harcamalarının %6,9 oranında artmasını öngördüklerini bildirdi. Merkezi hükümetin en çok pay ayırdığı alan eğitim harcamaları; bunu milli savunma, bilim ve teknoloji harcamaları izliyor. 2025 yılında harcamalarda en fazla artış, bilim ve teknoloji harcamaları ile diplomatik faaliyetler için planlanıyor. (1)

Artış planlanan ana harcama kalemleri şunlar:

- Eğitim harcaması için %5 artışla 175 milyar dolar,

- Milli savunma için %7,2 artışla 244 milyar dolar,

- Bilim ve teknoloji harcamaları için %10 artışla 55 milyar dolar,

- Kamu güvenliği için %7,3 artışla 33 milyar dolar,

- Gıda güvenliği için %6,1 artışla 18 milyar dolar,

- Diplomatik faaliyetler için %8,4 artışla 8,84 milyar dolar.

ABD’nin 2025 yılı askeri bütçesi ise, Çin’in savunma bütçesinin 3,5 katından fazla, 850 milyar dolar. (2) Çin, ABD’nin askeri kuşatmasını yoğunlaştırmasına karşın, savunma harcamalarını %7,2 oranında artırıyor. Bununla birlikte Çin ordusunun modernizasyonuna hız veriyor.

HÜKÜMETİN 2025 YILI HEDEFLERİ

Başbakan Li Qiang, uluslararası koşullardaki zorluklara ve Çin’in ekonomik, toplumsal az gelişmişliğine ve yönetimde aksayan noktalara dikkat çekerek, 2025 yılındaki hedeflerini şöyle sıralıyor:

- İç talebi artırmak,

- Teknolojik ve endüstriyel yenilikçilikle bütünleşik gelişmeyi teşvik etmek,

- Emlak piyasasında ve borsada istikrarı sağlamak,

- Halkın yaşam standartlarının iyileştirilmesini sürdürmek,

- Toplumsal uyum ve istikrarı güçlendirmek.

Başbakan, 2025 için temel kalkınma hedeflerini rakamsal olarak şöyle ifade ediyor:

- GSYİH büyümesi yaklaşık %5

- Kentsel işsizlik oranı yaklaşık %5,5

- 12 milyondan fazla yeni kentsel istihdam

- TÜFE artışı yaklaşık %2

- Kişisel gelirde artış

- Ödemeler dengesinde temel bir denge

- Yaklaşık 700 milyon ton tahıl üretimi

- GSYİH birimi başına enerji tüketiminde yaklaşık %3'lük bir düşüş

- Çevre konusunda sürekli iyileştirmeler.

Başbakan’ın Hükümet Programı’ndaki şu satırlar ise, hükümetin halkı merkeze koyan yönetim anlayışını ortaya koyuyor: “Her düzeydeki hükümetlerin birincil düzeyde temel yaşam ihtiyaçlarının karşılanmasını, maaşların ödenmesini ve halkın hizmetkarı olarak çalışmasını sağlayacağız. Merkezi hükümet olarak kemerlerimizi sıkmaya, kamu kurumlarında sıkı mali ve ekonomik disiplini sürdürmeye, kamunun savurgan harcamalarını yasaklamaya devam edeceğiz; böylece kalkınmayı desteklerken halkın daha iyi bir yaşam beklentisini karşılamak için daha fazla kaynak yaratacağız.”

Xİ JİNPİNG’İN BELİRLEDİĞİ GÖREVLER

Hükümet Programı ve Ekonomik, Toplumsal Kalkınma Planı, Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi’nin 12-13 Aralık 2024’te toplanan Merkezi Ekonomik Çalışma Konferansı’nda belirlendi. (3)

Bu toplantıda Çin Devlet Başkanı Xi Jinping şu beş hedefi ilan etti:

- Hükümetin yeteneklerini artırarak piyasaların daha etkin hale getirilmesi,

- Toplam arz ve talebin eşgüdümünün sağlanması,

- Yeni ekonomik itici güçleri geliştirirken geleneksel sektörlerin iyileştirilmesiyle bütünlük sağlanması,

- Mevcut ekonomik güçleri canlandırırken artan kaynakların en iyi şekilde kullanılmasının sağlanması,

- Makul niceliksel büyümeyi sürdürürken kaliteli kalkınmanın artırılması.

ÇİN GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERE GÜVEN VERİYOR

Gelişmiş kapitalist ülkelerin ekonomik sıkıntıları artarken, Çin’in istikrarlı büyümesi, dünya için bir güven kaynağı haline gelmiş bulunuyor. Çin ekonomisinin gelişmesinin dünyaya katkısının yüzde 30 olduğu hesaplanıyor. (4)

Çin Komünist Partisi önderliğindeki hükümet, ulusal ekonomisini geliştirirken, merkeze halkın yaşamını iyileştirmeyi koyuyor. Bilimsel ve teknolojik gelişmede en öne geçerken, bu gelişmeyi, hegemonya inşat etmek için değil, kaliteli kalkınmanın itici gücü yapıyor ve aynı zamanda bütün insanlığın hizmetine sunuyor. Güçlenen Çin, çok kutuplu dünyanın hayata geçmesini sağlıyor.

Çin’in güçlenmesi, Batı hegemonyasından kurtulmak için mücadele eden Türkiye’nin de işlerini kolaylaştırıyor. Çin’de ekonomik refahın artması, Türkiye’nin 1 milyar 400 milyonluk, alım gücü her yıl artan bir pazara girmesine imkân veriyor.

- https://npcobserver.com/

- https://www.defense.gov/News/Releases/Release/Article/3703410/department-of-defense-releases-the-presidents-fiscal-year-2025-defense-budget/

-https://www.fredgao.com/p/xi-outlines-five-key-relationships?utm

-https://news.cgtn.com/news/2025-03-05/Graphics-Key-figures-in-China-s-2025-government-work-report-1BuaA2JvTPO/p.html