Muhalefet eleştirdi, AKP Milletvekili 'hayretler içerisinde kaldı'

TBMM Genel Kurulu'ndaki bütçe görüşmeleri sırasında muhalefet sıraları, Mesleki Eğitim Merkezi (MESEM) programı kapsamında çalışırken iş kazalarında hayatını kaybeden çocukları gündeme taşıdı, sert bir biçimde eleştirdi. AKP Konya Milletvekili Latif Selvi'yse "Burada MESEM'lerle ilgili kurulan cümlelerde ben hayretler içerisinde kalıyorum" dedi.

Mesleki Eğitim Merkezi (MESEM) programı kapsamında çalışırken iş kazalarında hayatını kaybeden çocuklar, son dönemde kamuoyunda en tepki çeken konuların başında yer alıyor.

Milli Eğitim Bakanlığı’na (MEB) göre bu, meslek sahibi insan ihtiyacını karşılamaya yönelik bir program. Ancak çeşitli sendikalar ve muhalefet partileri sert tepki gösteriyor.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi'ne göre bu yılın başından Kasım ayı sonuna kadar geçen sürede 85 çocuk işçi hayatını kaybetti.

Bununla birlikte 15 - 17 yaş arasında çocukların işgücüne katılma oranları da artış eğiliminde.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2020'de yüzde 16.2 olan bu oran, 2024 yılına gelindiğinde yüzde 24.9 ile son 10 yılın zirvesine çıktı.

İşgücüne katılma oranı erkek çocuklar için yüzde 35.6, kız çocuklar için yüzde 13.7 olarak tespit edildi.

Konu, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) süren bütçe görüşmeleri sırasında da gündemdeydi.

'TÜRKİYE'NİN KALBİNDE, GÖZÜNÜZÜN ÖNÜNDEKİ ŞİDDETİ, TECAVÜZÜ ÖNLEYEMİYORSUNUZ'

CHP Osmaniye Milletvekili Asu Kaya: Mecliste istismar var, MESEM’de istismar var, iş yerlerinde çocuk ölümleri var ama Aile Bakanı maalesef ortada yok. Bu çocuklar istismara uğrarken siz ve sizin Bakanlığınız neredeydiniz? Hangi kurumu denetlediniz? Hangi sorumluyu görevden aldınız?

Türkiye'nin kalbinde, gözünüzün önündeki şiddeti, tecavüzü görmüyor, önleyemiyorsunuz. Sizin bu ülkenin kadınlarına, çocuklarına faydanız olsun. Bu ülkenin kadınları, çocukları sizden umudunu çoktan kesmiştir. Çocukların uğradığı her istismarın, her ihmalin, her ölümün bir siyasi sorumlusu vardır ve o sorumluların en başında da görevini yapmayan Mahinur Göktaş vardır.

'SİZ NE İŞ YAPIYORSUNUZ?'

CHP Isparta Milletvekili Hikmet Yalım Halıcı: Bugün, Türkiye'de acı bir tabloyla karşı karşıyayız: Ayrıcalıklı çevrelerin çocukları en iyi okullarda nitelikli eğitim alırken yoksulun çocuğu devlet okulunda bırakın kaliteli eğitimi bir öğün yemek bulamıyor, okulda sabun olmadığı için ellerini dahi yıkayamıyor.

Ama vatandaşın çocuğu aç kalırken, niteliksiz eğitime mahkûm edilirken, MESEM'ler eliyle ağır işlerde çalıştırılıp hayatını kaybederken AKP bu duruma sessiz kalıyor. Çocuklarımızı okulda koruyamıyorsunuz, sokakta koruyamıyorsunuz hatta Türkiye Büyük Millet Meclisinde bile koruyamıyorsunuz; o hâlde, buradan sormak hakkımızdır: Peki, siz ne iş yapıyorsunuz? (...)

(...) Bakın, haziran ayında, 16 yaşındaki Turhan Karabulut Isparta'da çalıştığı iş yerinde hafta sonu hayatını kaybetti. Yine, geçtiğimiz günlerde, Isparta'da 15 yaşındaki Umut Eren hafta sonu çalıştırıldığı iş yerinde asansör boşluğuna düşerek ağır yaralandı; annesi yerel TV'de isyan ediyor.

'ÇOCUKLAR İŞTE BÖYLE HAYATLARINI KAYBEDİYOR'

Sayın Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı, bu konu aslında sizi de yakından ilgilendiriyor ya da ilgilendirmeli. Asansör boşluğuna düşen Umut Eren'in annesiyle görüştüm; 'Oğlum neden hafta sonu çalıştırıldı? Binada neden ışık yoktu? Oğluma niye güvenlik kemeri takmadılar?' diye soruyor.

MESEM'lerde çocuklar, işte, böyle hayatlarını kaybediyor. Ama 'Çocuklar ölmesin' diye eylem yapan TİP'li gençler tutuklanıyor, öğretmenler gözaltına alınıyor; çocukların ölümünden sorumlu olanlara ise dokunulmuyor maalesef. Tüm bunlar olurken çocuklarımızı koruyamayan Bakan Yusuf Tekin açıklama yapıyor; 'MESEM'de sekiz saati dolduracak şekilde saat 22.00'ye kadar çocuklar çalıştırılabilir' diyor. El insaf."

'ÇOCUKLARIN HANGİ ŞARTLARDA CAN VERDİĞİNİ BİLİYOR MUSUNUZ?'

Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı ve İstanbul Milletvekili Erkan Baş, Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin'e şu soruları yöneltti:

"Şimdi ‘çocuklar ölmesin’ dediği için tutuklanan 16 genç adına soruyorum; MESEM’lerde çalışırken kaç evladımız öldü? Çocukların nasıl çalıştırıldığını, hangi şartlarda can verdiğini biliyor musunuz?

Bu çocukların fotoğraflarına bakabiliyor musunuz?

Çocukların öldüğü iş yerlerinde tek bir patron tutuklandı mı?

İktidara göre çocukların ölmesi normal mi, zenginler dokunulmaz mı? MESEM’e giden çocukların ailelerinin hepsi yoksul mu, bir tane zengin çocuğu var mı?

Bu ailelerin yoksulluğunun iktidarınızın eseri olduğunu biliyorsunuz değil mi? Sizi protesto eden gençler vicdanlarının sesini dinledi, yasaların ve Anayasa’nın verdiği hakkı kullandı. Siz onları hangi yasayla tutuklattınız? Bu hakkı nereden alıyorsunuz? Çocuklara, gençlere; yani bu ülkenin geleceğine neden düşmansınız?"

'UYKULARIM KAÇIYOR'

İYİ Parti Manisa Milletvekili Şenol Sunat: Evet, MESEM'den söz etmişken Türkiye Büyük Millet Meclisinde stajyer kız çocuklarının taciz ve istismara maruz kalması hepimizi çok derinden yaraladı; emin olun, uykularım kaçıyor.

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde bu oluyorsa... MESEM'de staj yapan öğrencilerin nerelere yollandığı denetleniyor mu? Ve ben Türkiye Büyük Millet Meclisinde olan -ucu kime dokunursa dokunsun- bu işin üstünün kapatılmaması ve bu pisliğin temizlenmesi gerektiğini bir kere daha ifade ediyor ve takipte olduğumuzu söylüyorum.

'MESEM'LER ŞİDETLERE UCUZ İŞ GÜCÜ ÜRETEN BİR SİSTEMDİR'

DEM Parti Ağrı Milletvekili Nejla Demir: Sayın milletvekilleri, kadın ve çocuk yoksulluğu artık birbirinin devamı hâline gelmiş ne yazık ki. Dünya Bankası ve TÜİK'e göre çocuk yoksulluğu yüzde 35'i aşmış durumda, 7 milyon çocuk açlık sınırında yaşıyor; 6,7 milyon çocuk düzenli protein tüketemiyor.

İSİG verilerine göre 2013-24 yılları arasında tam 742 çocuk yaşamını yitirdi. 2025'te bir kısmı MESEM'li olan 87 çocuk yaşamını yitirdi. MESEM'ler, çocukların emeğini sömüren, şirketlere ucuz iş gücü üreten bir sistemdir. Biz bu sisteme kesinlikle karşıyız ve lütfen Sayın Bakan, siz de ölüm makinesine dönüşen bu sistem için gereken önlemleri alın, gerekeni yapın.

'SİZ O KOLTUKTA NASIL OTURUYORSUNUZ?'

DEM Parti Iğdır Milletvekili Yılmaz Hun: Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Millî Eğitim Bakanlığında süren sorunlar katlanarak devam etmektedir. Sayın Bakan, sizin Bakanlığınız döneminde MESEM uygulamasıyla 16 çocuk hayatını kaybetti; siz o koltukta nasıl oturuyorsunuz, vicdanınız buna nasıl elveriyor, hiç mi sorumluluk almazsınız?

Hiçbir pedagojik formasyonu olmayan imamların, vaizlerin okullarda, yurtlarda ders vermesine nasıl olanak veriyorsunuz? Bunun yaratacağı pedagojik sorunları nasıl bir gerekçeyle açıklayacaksınız?

DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Elif Esen: MESEM dediğimiz sistemin çocuğun hem diplomasını alıp hem beceri kazandığı hem de eğitimden kopmadan iş hayatına hazırlandığı ve aslında doğru uygulandığında çocuğu koruyan, geliştiren ve bir mesleğin içine güvenle adım attıran bir mesleki eğitim modeli olması gerekiyor ancak ülkemizin gerçeği ne yazık ki farklı çünkü daha çok yakın zamanda çok acı olaylar yaşandı, duyduk, kahrolduk.

Hatta 'acı' demek belki de hafif kalacak, çocuklar öldü, alevler içinde kalarak, ezilerek öldüler, hatta Muhammed işkenceye uğrayarak, şiddet görerek, iç organları parçalanarak öldürüldü; bunları unutmayalım.

Bu yıl 87 çocuk çalışırken, staj yaparken öldü; bu çocuklardan 17'si 'staj' diye gittikleri MESEM eğitimindeyken canlarından oldular; daha hayata başlayamadan veda eden çocuklar. Kaç çocuk engelli kaldı, bunu bilmiyoruz.

Kamera yok, erken uyarı sistemi yok, şikâyet hattı yok, risk puanlaması yok, çocuklarla düzenli görüşen PDR öğretmenleri yok, çocukların çalışacağı kişilerle görüşen, onları bilgilendiren, uyaran bir süreç yok; denetim ise kâğıt üstünde ne yazık ki, o da varsa. Yetmedi, ülkenin belki de en güvenilir yeri olduğu düşünülen Mecliste, burada, yanı başımızda MESEM'le staj yapan kız çocuklarının başına gelmeyen kalmamış.

'HAYRETLER İÇERİSİNDE KALIYORUM'

AKP Konya Milletvekili Latif Selvi'yse tepkiler karşısında 'hayretler içerisinde kaldığını' söyledi:

"Değerli arkadaşlar, dönemimizde eğitimin önündeki bütün engelleri ortadan kaldırdık; artık katsayı bariyerleri yok, artık kılık kıyafet tartışmaları yok okullarımızda.

Değerli arkadaşlar, tüm öğretim alanlarında çok önemli çalışmalar yaptık. Mesleki eğitimden din eğitimine, ortaöğretimden temel eğitime, hepsinde çok önemli mesafeler aldık. Burada MESEM'lerle ilgili kurulan cümlelerde ben hayretler içerisinde kalıyorum."

DEM Parti Mardin Milletvekili Beritan Güneş Altın "Niye hayret ediyorsun. Asıl biz hayret ediyoruz AKP'ye" diye tepki gösterdi.

Devamındaki diyalog şöyle şekillendi:

AKP Konya Milletvekili Latif Selvi: Bu okullar çıraklık okullarıydı, sonra METEM'ler oldu, şu anda MESEM'ler oldu; hem lise mezunu oluyor hem ustalık belgesi alıyor arkadaşlar. Uygulama kusurları için hepimiz vicdanen çok rahatsızız ama onların giderilmesi için de hep birlikte çalışmalıyız. Hayat boyu öğrenmede mesafelerimizi aldık.

Şu anda 24-64 yaş arasında yüzde 8'lere geldik. Özel eğitime ihtiyacı olan çocuklarımız için yüzde 100 eğitime erişim imkânlarını sağladık. Ancak şimdi neyi tartışıyoruz?

CHP Ankara Milletvekili Aliye Timisi Ersever: 6 katlı okulda 2 temizlik görevlisi var, onu tartışıyoruz. Çocuklar pisliğin içinde.

AKP Konya Milletvekili Latif Selvi (Devamla): Engelli bireylerin meslek okullarının liseye dönüşmesini, öğretmen arkadaşlarımızın da branşlarının tanımlanmasını istiyoruz engelliler çerçevesinde.

DEM Parti Şırnak Milletvekili Nevroz Uysal Aslan: Atama bekliyor öğretmenler, atama.

Latif Selvi (Devamla) - Değerli arkadaşlar, bunları yaptık da ne oldu? Bunları yapınca şu oldu: Yeterliliklerimizi ölçen dünyadaki en önemli ölçücü sınav sistemi olan TIMSS'de 2019 ila 2023 arasındaki mesafede en fazla başarı çıtasını yükselten ülke olduk.

Bütün okullarımız atölye gibi, bütün okullarımızda yoğun bir şekilde öğrencilerimiz yeterliliklerini ve becerilerini öne çıkardılar.

CHP Hatay Milletvekili Nermin Yıldırım Kara: Ya, çocuk okulda su içemiyor.

AKP Konya Milletvekili Latif Selvi (Devamla): Daha önce davranışçı sistem uygulanıyordu, AK PARTİ iktidarında yapılandırmacı sisteme geçtik ve bir fark oluştu, bir başarı hikâyesi oluşturduk. (Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

CHP Hatay Milletvekili Nermin Yıldırım Kara: Sayın Vekil, okulda su içemiyor çocuk su, su. Ya, çocuklar su içemiyor, bir damla su. "Atölye yaptık." diyor bir de.

CHP Ankara Milletvekili Aliye Timisi Ersever: Pislikten hepsi hasta ya! Atölyeden bahsediyorsun. Okulda su içemiyor çocuk, yarım tost 60 lira.

AKP Konya Milletvekili Latif Selvi (Devamla): İşte, yeni Maarif Modeli, Yüzüncü Yıl Maarif Modeli bunlar içindir. Çocuklarımızın başarısı dünyada ibretle ve takdirle karşılanıyor, bunu hep birlikte görüyoruz ve görmeye devam edeceğiz. Emeği geçenleri kutluyorum.

DEM Parti Siirt Milletvekili Sabahat Erdoğan Sarıtaş: Gerçek öyle değil! Yetersiz tüketimden kaynaklı çocukların zekâları gelişmiyor, beyinleri gelişmiyor.

DEM Parti Şırnak Milletvekili Nevroz Uysal Aslan: Yiten 16 can için "kusur" dediniz, kusur; hangi dine, hangi ahlaka, hangi vicdana sığar! Giden 16 candır, "kusur" diyerek meşrulaştıramazsınız!

AKP Konya Milletvekili Latif Selvi: Arzu ederseniz hepsini detaylarıyla, verileriyle açıklarım size.

DEM Parti Mardin Milletvekili Beritan Güneş Altın: Ya, çocuklar öldü, neyi açıklayacaksınız!

DEM Parti Şırnak Milletvekili Nevroz Uysal Aslan: "Kusur" diyerek meşrulaştıramazsınız!

YUSUF TEKİN: HEM İŞLETMEDE BECERİ KAZANIYORLAR HEM EĞİTİM GÖRÜYORLAR

Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin de eleştirilere yanıt verirken "Ortaokul mezunu ve 14 yaşını doldurmuş gençlerimiz bir yandan zorunlu ortaöğretim sürecine devam ederken diğer yandan sigortalı, sözleşmeli bir biçimde usta öğretici ve öğretmen gözetiminde hem okulda hem işletmede beceri kazanmakta, devletin doğrudan sorumluluğu altında eğitim görmektedir" dedi.

Ardından şunları kayda geçirdi:

"Eğitim ile emek arasındaki köprüyü güçlendirmeye çalıştığımız her adımı sanki gençlerimizi ucuz iş gücü haline getiren bir düzen kuruyormuşuz gibi sunan bu yaklaşım hakikati de istatistiği de demogojiyi de göz ardı ediyor. Oysa bizim için asıl mesele, bir meslek öğretmenin ötesinde, gencin hayat yolculuğunu güvenli, saygın ve denetimli bir zeminde kurabilmektir.

'23 BİN 252 UYGUNSUZ İŞLETMEYLE SÖZLEŞME FESHEDİLDİ'

Bakınız, bir öğrencinin işletmeye yerleştirilmesi Milli Eğitim Bakanlığı'nın tek başına verdiği idari bir karar değildir.

Valilik, İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, ilgili oda ve birlik temsilcileri, il/ilçe milli eğitim müdürlükleri ve işletme belirleme komisyonlarının ortak değerlendirmesiyle yürüyen çok aşamalı bir süreçtir.

Ve bu süreçte en hassas olduğumuz konuların başında iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tedbirler gelmektedir. İşletmeler 3308 sayılı Kanun’a uygunluk, program yeterliliği, usta öğretici niteliği, öğrencinin giyinme-dinlenme-sosyal alanlarının varlığı ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çerçevesinde risk değerlendirmesi yapılıp yapılmadığı bakımından tek tek incelenmektedir.

Bu incelemeler sonucunda şartları taşımayan işletmeler program kapsamına alınmamakta, program kapsamına alınan işletmeler rutin aralıklarla denetlenmekte ve en küçük bir eksiklik tespit edilmesi durumunda sözleşmeler feshedilmektedir. Bu çerçevede 2024-2025 eğitim öğretim yılı itibarıyla 253 bin işletme denetlenmiş, 23 bin 252 uygunsuz işletmeyle sözleşme feshedilmiştir.

'HİÇBİR EVLADIMIZIN HAYATINI RİSKE ATMADAN SAHADAKİ HER ADIMI YAKINDAN İZLİYORUZ'

Yine işletme belirleme komisyonlarında iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarının bulunmasını zorunlu hale getirdik.

Bu kapsamda okul müdürlerimiz ve işletmeye giden her bir öğrencimiz için tanımlı koordinatör meslek öğretmenlerimiz maksimum 10’ar günlük periyotlarla sahada öğrencimizin bulunduğu ortam ve eğitim sürecini yakından takip edip gerekli raporlamaları yapmaktadır. Hiçbir evladımızın hayatını asla riske atmadan sahadaki her adımı yakından izleyen süreci yönetiyoruz."

NEFES